De Vierdaagse in onze dorpen

De Vierdaagse is één van de grootse wandelevenementen van de wereld en bestaat al sinds 1909. Vanaf 1925 werd Nijmegen de vaste startplaats van dit evenement. De gemeente Mook en Middelaar maakt sinds die tijd ook een belangrijk onderdeel uit van de route.

Door de jaren heen zijn er ook erg veel foto's gemaakt van het evenement.
Ons Mooie Mook heeft in de archieven gekeken en wil een sfeerbeeld van de Vierdaagse 'van toen' geven.

Op deze foto uit 1937 zie je de wandelaars door de Kerkstraat in Mook heen lopen. Op de achtergrond is het pand van bakkerij Poelen goed te zien. De paar verdwaalde toeschouwers staan in schril contrast met de vele belangstellenden van tegenwoordig. 

Hier zien we de lopers in 1933 op de Rijksweg in Mook ter hoogte van het gemeentehuis. De rails die je ziet liggen, loopt richting de kalkzandsteenfabriek en sloot aan op de Maasbuurt spoorweg die op de Rijksweg liep. 

De lopers worden aangemoedigd door een aantal militairen van hogere rang die waarschijnlijk met de autobus zijn gekomen die achter hun staat geparkeerd.

De huizen op de achtergrond staan er nog steeds. Het betreft de huidige huisnummers 111, 113 en 115.
 

Veel foto's van de Vierdaagse zijn gemaakt door Fotobureau Gazendam uit Arnhem. Al sinds de jaren 20 verzorgde zij uitgebreide fotoreportages van de Vierdaagse.

Deze foto uit 1929 is genomen in Molenhoek. De lopers komen via de Rijksweg vanuit Mook richting Molenhoek en steken ter hoogte van de Stationsstraat de Rijksweg over richting de Molenstraat.

Ook hier zie je de rails van de Maasbuurtspoorweg liggen en de tram zelf rijdt de fotograaf tegemoet. Rechts zie je nog een klein stukje van het Molenaarshuis dat er nog steeds te vinden is.
Links op de achtergond zie je het dak van Bakkerij Fleuren.

Het aantal lopers lag nog erg laag en je kon dus nog makkelijk met de fiets achter de stoet aan.
 

De route van de Vierdaagse is in de beginjaren vaak aangepast. Op dit kaartje van 1935 zie je dat de de derde marsdag heel anders verliep dan tegenwoordig. Via Berg en Dal en Groesbeek richting Mook. daar splitste de groep van 50 en 55 km zich af om via de pontonbrug richting Cuijk, Beers, Gassel en Grave weer naar Nijmegen te komen.

De kortere afstanden liepen of via Heumen en Overasselt naar Nijmegen of via Malden.

Het leuke van dit kaartje is dat Hatert en Sint Anna nog als aparte dorpen genoemd worden en nog niet als wijken van Nijmegen.

Wanneer de eerste pontonbrug over de Maas bij Cuijk in gebruik werd genomen tijdens de Vierdaagse heb ik niet kunnen achterhalen. Dat dit sinds de jaren 30 is, staat echter vast. Op deze foto uit 1935 zien we een voorloper van de huidige Pontonbrug.

Een eenvoudige versie met houten balken en eenvoudige drijvers. Een paar touwen om het geheel aan elkaar te knopen en om de lopers te behoeden om in het water te vallen. Het onderwerp 'veiligheid' stond wat minder hoog op de lijst dan nu het geval is.

Twintig jaar later in 1955 zag de pontonbrug er al een stuk professioneler uit. De aanleg van deze brug wordt al meer dan 80 jaar verzorgd door de bruggenbouwspecialist van de Koninklijke Landmacht, namelijk de 105 Geniecompagnie Waterbouw uit Hedel.

Elk jaar is de opening van de brug een feestelijk evenement en begroeten de burgemeesters van Cuijk en Mook en Middelaar elkaar in het midden van de brug.

Op deze foto zie je het mooie dorpje Cuijk nog goed vanaf de overkant van de Maas. Tegenwoordig is het vooral de bruine damwand die in het oog springt als je van de Middelaarse kant naar Cuijk kijkt.

 

De Vierdaagse begon als een militaire oefening en door de jaren heen is de deelname van militairen uit de hele wereld een belangrijk onderdeel van het evenement. En als er vroeger iets te doen was waar militairen aan meededen dan kon je de klok er op gelijk zetten dat Prins Bernhard even kwam kijken.

Op deze foto uit 1939 rijdt hij over de Rijksweg ter hoogte van de Stationsstraat. Uiteraard zelf achter het stuur en in uniform. Gevolgd door een aantal auto's rijdt hij over het parcours tussen de lopers door. 

Hij heeft hem zelf echter nooit gelopen. Dat liet hij over aan zijn schoonzoon Prins Claus, die de Vierdaagse in 1967 volbracht.

Een jaar eerder werd op bijna dezelfde plek als de vorige foto deze foto gemaakt. Het fotobureau Gazendam stond elk jaar op bijna dezelfde plekken voor hun reportages.  

Op de foto uit 1938 zie je een gemengde wandelgroep achtervolgd worden door waarschijnlijk een reclamewagen. Wat er precies voor een installatie op het dak staat is onduidelijk maar reclamewagens waren in die tijd vaak bij evenementen aanwezig.

Het huis 'De Hooven' dat je aan de linkerkant ziet staat er nog steeds. De officiële ingang zit nu aan 'De Zonneschijn' het kleine zijstraatje van de Stationsstraat. In de tijd dat deze foto gemaakt is, werd het huis bewoond door de familie Toon (de Koster) Hendriks. De zoon van Jan Hendriks, de man die het Bondshotel in Mook liet bouwen (zie thema Van tramhalte tot Chinees restaurant) 

We gaan nu weer een stukje terug op de route en ook een paar jaartjes terug in de tijd. Deze foto is gemaakt bij het spoorwegviaduct in Mook in 1936. Aan de rechterkant zie je nog een klein stukje van de zijkant van het viaduct. 

Het weggetje dat aan de rechterkant omhoog loopt is de Maasdijk. Eigenlijk loopt het nu nog precies zoals toen. Behalve dat er een paar huizen staan. Het elektriciteitshuisje op de foto is weg en een andere versie staat nu aan de andere kant van het weggetje.

Aan de linkerkant zien we nog net een jongen staan die een doos met verschillende zakjes etenswaar in de hand heeft. Of hij ze uitdeelt of verkoopt is niet bekend. Maar het kan goed zijn dat iemand van de familie Roosenboom van Café Pension 'Viaduct' de mogelijkheid zag om wat extra te verdienen aan de honderden lopers die voorbij kwamen.

Aan de andere kant van het viaduct werd in hetzelfde jaar (1936) deze foto genomen. Een wandelgroep pauzeert even op het muurtje dat tussen het fietspad en weg stond.

De wandelgroep komt uit Rotterdam en heet daarom ook de RWV wat staat voor Rotterdamse Wandelsportvereniging. Deze vereniging bestaat nog steeds en neemt ook dit jaar weer deel aan de Vierdaagse.

Op de achtergrond zie je nog het fabriekspand waar later een autogarage en showroom in kwam. Het pand is begin deze eeuw gesloopt en heeft plaats gemaakt voor de vier woningen met opvallende afgeronde daken.

Deze foto (gemaakt door J. Van Doorn) is van eind jaren 50. Vanaf het spoorwegviaduct kijken we naar een detachement vrouwelijke Nederlandse militairen, een groep verpleegsters en een detachement van de Koninklijke Marine. Ze worden aangemoedigd door de bezoekers van café-pension Viaduct. 

Later vestigde op deze plek 'Lovers lane'. De zaken gingen zo goed dat het pand verdubbeld werd. Na het vertrek van de dames van plezier huisvestte het pand Oost Europeese arbeiders. Sinds een paar jaar is het pand eigendom van de gemeente. Wat de toekomstige functie van het pand wordt, is nog onduidelijk.

De lopers die op vrijdag Mook binnen komen vanuit Cuijk lopen via de Cuijksesteeg over de kanaalbrug het dorp binnen.

In 1956 was dit nog de oude ophaalbrug. Toen was deze brug echter splinternieuw. De brug werd in 1955 gebouwd en moest een ophaalbrug worden zodat er baggermolens en grote schepen door konden die de huidige Mookerplas uitgroeven.

Na de brug liepen de lopers de Kanaalweg richting de Kerkstraat op. De hele wijk de Lindeboom bestond nog niet dus je liep daar nog langs kleine boerderijtjes en de scheepswerf van Eltink.

In 1962 liepen de Vierdaagselopers over het Raadhuisplein. Of dit de donderdag richting Groesbeek is, is mij onbekend. Wat wel duidelijk wordt op de foto is dat het verkeer naar Nijmegen omgeleid wordt. Een spandoek over de Rijksweg geeft duidelijk aan dat het die dag eenrichtingsverkeer is.

Op de achtergrond zie je Hotel restaurant de Schans dat in 1956 gebouwd werd door de heer Gommans. Dit was decennia lang een geliefde plek om te logeren of te dineren. Helaas staat het horeca gedeelte na een opleving van een paar jaar terug, nu weer te huur.

De laatste foto is wat recenter dan de andere foto's maar ondertussen ook al weer 43 jaar geleden. Op de foto uit 1980 zie je een Luxemburgs regiment militairen het viaduct passeren. En zoals altijd vonden sommige kinderen het erg stoer om een stukje hand in hand mee te lopen met de militairen. Waarschijnlijk kinderen uit een van onze dorpen. Herken jij ze? Laat het ons dan even weten.

Mocht je meer historische foto's van de Vierdaagse willen zien dan is een bezoek aan de website van het Regionaal Archief Nijmegen een echte aanrader. 

Bronnen: Beeldbank Regionaal Archief Nijmegen en 'De Grenssteen'